Πολλές φορές με ρωτούν ποιοι είναι οι κανόνες στην ενορχήστρωση ενός τραγουδιού. Η απάντηση είναι πως δεν υπάρχουν κανόνες απλώς υπάρχουν κάποιες τακτικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε για να δημιουργήσουμε τις σωστές προϋποθέσεις για να ακουστεί το τραγούδι μας , όπως ακριβώς θέλουμε ή το έχουμε σκεφτεί.
Όπως σου έχω πει και σε προηγούμενα posts η ενορχήστρωση αποτελεί βασικό συστατικό για την παραγωγή ενός τραγουδιού. Δεν είναι το κλειδί της επιτυχίας αλλά παίζει σημαντικό ρόλο στη παραγωγή ενός τραγουδιού. Μπορεί ένα τραγούδι να είναι ενορχηστρωμένο απλά με ένα ή με δυο όργανα και άλλα τραγούδια με ολόκληρη ορχήστρα. Ανάλογα πάντα με το ύφος και το είδος του τραγουδιού. Πολλοί μαθητές μου με ρωτούν τι όργανα χρησιμοποιούμε ή τι όργανα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να ενορχηστρώσουμε ένα τραγούδι. Κι εδώ δεν υπάρχει κανένας κανόνας και κανένας περιορισμός. Το μόνο που θα πρέπει να σκέφτεσαι είναι πως θες εσύ να παρουσιάσεις το τραγούδι σου.
Υπάρχουν κάποια βασικά όργανα που χρησιμοποιούνται κατά μέσο όρο σε κάθε τραγούδι και αυτά είναι το μπάσο , η ντραμς , οι κιθάρες (ακουστικές,κλασικές, ηλεκτρικές) και το πιάνο. Αυτά βέβαια πάλι διαφοροποιούνται ανάλογα με το ύφος του τραγουδιού. Για παράδειγμα φαντάζεσαι το τραγούδι ‘Πριγκηπέσα» του Μάλαμα να ήταν ενορχηστρωμένο με ντραμς ,μπάσο , μπουζούκια και μπαγλαμά; Το συγκεκριμένο τραγούδι είναι ζεϊμπέκικο και μάλιστα σε 8/8 και η ενορχήστρωση του είναι πολύ λιτή. Αυτό όμως δεν υπήρξε ανασταλτικός παράγοντας για να μην ακουστεί το τραγούδι και να μη γίνει επιτυχία. Βέβαια στο ευρύτερο κοινό έγινε γνωστό με την διασκευή-επανεκτέλεση που έκανε ο Βασίλης Καρράς, που η ενορχήστρωση του τραγουδιού δίνει εντελώς διαφορετικό ύφος στο τραγούδι.
Αυτό που θα πρέπει να έχεις στο μυαλό σου είναι πως η ενορχήστρωση ενός τραγουδιού παίζει ένα σημαντικό ρόλο. Πρέπει να κρατήσει το ενδιαφέρον του ακροατή αμείωτο για να ακούσει το τραγούδι μέχρι το τέλος. Σου έχω ξαναπεί , πως μια υπερβολική και πομπώδης ενορχήστρωση με πολλά όργανα δεν «σώζει» ένα τραγούδι αλλά , ανάλογα το τραγούδι θα πρέπει να κάνουμε τις σωστές κινήσεις για να «ντυθεί» σωστά ένα τραγούδι. Θα σου παραθέσω κάποιες συμβουλές-τεχνικές που θα σε βοηθήσουν στην ενορχήστρωση.
Το πρώτο πράγμα που σου προτείνω να κάνεις είναι να κρατάς πάντα σημειώσεις για τις ιδέες σου όσον αφορά το τραγούδι σου. Ένα μπλοκ πρέπει να υπάρχει πάντα στο home studio σου για να ανατρέχεις εκεί για οτιδήποτε ξεχνάς. Αν είσαι τύπος της τεχνολογίας μπορείς να κρατήσεις σημειώσεις στο κινητό σου ή στο tablet σου. Ξεκινώντας θα πρέπει να φτιάξεις ένα οδηγό για το τραγούδι. Τι εννοούμε οδηγό; Ηχογραφείς με μια κιθάρα ή με πιάνο το τραγούδι σου και φωνή αλλά ,να το ηχογραφήσεις με τη δομή τηε ενορχήστρωσης που έχεις σκεφτεί. Πρώτο και βασικότατο να καθορίσεις το tempo του τραγουδιού. Ενεργοποιώντας τον μετρονόμο ,προσπαθώ να βρω κατά προσέγγιση την ταχύτητα στην οποία θα ηχογραφήσω το τραγούδι μου. Μετά μπορώ να ηχογραφήσω τον οδηγό με δυο τρόπους: Ο ένας είναι να γράψεις ταυτόχρονα κιθάρα και φωνή χρησιμοποιώντας το μικρόφωνο σου και ο δεύτερος να γράψεις ξεχωριστά κιθάρα και φωνή σε διαφορετικά κανάλια. Μην ανησυχείς αν δεν βγουν «τέλεια» ακουστικά ,γιατί όπως είπαμε είναι οδηγός. Δεν πρόκειται να τα χρησιμοποιήσεις στην ηχογράφηση.
Έπειτα θα ξεκινήσεις με ένα όργανο που νομίζεις ότι θα σε βοηθήσει να «χτίσεις» το τραγούδι πιο εύκολα. Αυτό μπορεί να είναι το βασικό σου όργανο (κιθάρα , πιάνο , κλπ). Μπορείς να ξεκινήσεις και με τα ρυθμικά μέρη δηλ με την ντραμς και μετά να προσθέσεις μπάσο και συνεχίζεις και με τα υπόλοιπα όργανα.
Αυτό που πρέπει να θυμάσαι είναι πως η ενορχήστρωση πρέπει να έχει διαφοροποιήσεις για να κρατήσουμε το ενδιαφέρον του ακροατή. Για παράδειγμα το κουπλέ μπορεί να είναι πιο «άδειο» και στο ρεφρέν να χρησιμοποιήσουμε όλα τα όργανα . να είναι πιο γεμάτο πιο πλήρες. Επίσης στο δεύτερο κουπλέ δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις την ίδια ενορχήστρωση γιατί με αυτό τον τρόπο είναι σαν λες στον ακροατή «Το ίδιο είναι απλώς με άλλα λόγια». Σκέψου πως μια μικρή φράση από ένα όργανο που δεν έχει χρησιμοποιηθεί ξανά μέσα στο τραγούδι ,μπορεί να κερδίσει τον ακροατή. Ο ακροατής λειτουργεί πάντα αντανακλαστικά και ψυχολογικά. Αν του αρέσει κάτι θα μείνει , αν όχι θα φύγει (θα το κλείσει).
Επίσης η εναλλαγή των οργάνων είναι κάτι που βοηθάει. Σε ένα σημείο του τραγουδιού μπορείς να αφαιρέσεις το μπάσο και να αφήσεις μόνο τη ντραμς ή μόνο τη κιθάρα να παίζει. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις κρουστά (congas ,cahon, bongos) που θα δώσουν άλλο τόνο στο τραγούδι σου. Επίσης μπορείς να χρησιμοποιήσεις και την εναλλαγή του tempo δηλ, να γίνει πιο γρήγορο ή να δημιουργήσεις ένα raletando (επιβράδυνση της ταχύτητας του τραγουδιού) πριν το ρεφρέν.
Σημαντικό ρόλο στη γενική εικόνα ενός τραγουδιού παίζουν και τα φωνητικά. Μπορείς να δημιουργήσεις φωνητικές αρμονίες σε συγκεκριμένα σημεία του τραγουδιού, τα οποία θες να τονίσεις. Μπορείς επίσης να διπλασιάσεις κάποια σημεία της φωνής ή να βάλεις φωνητικά (β φωνή).
Αν ασχολείσαι με midi μπορείς να χρησιμοποιήσεις κάποια έγχορδα (βιολιά π.χ) ή pads για να εμπλουτίσεις την ενορχήστρωση.
Είναι πάρα πολλά αυτά που μπορείς να κάνεις, χωρίς να υπερβάλλεις, για να δώσεις διαφορετικές εικόνες στην ενορχήστρωση σου.Αυτό που θα σε βοηθήσει όσον αφορά το μέρος της ενορχήστρωσης είναι να ακούσεις πολλά τραγούδια. Δεν έχει σημασία αν είναι του είδους που γράφεις , απλώς να ακούσεις διαφορετικές ενορχηστρώσεις. Περιμένω τα σχόλια σου αν σου φάνηκε χρήσιμο και αν θα εφαρμόσεις κάποια από τις παραπάνω συμβουλές.